De belangstelling voor het vegetarisme is sinds het millennium opvallend toege-nomen. In Duitsland zijn 8 miljoen vegetariërs waaronder ongeveer 22% veganisten. Vooral vrouwen kiezen voor de strenge variant van het vegetarisme. Dierenrechten en milieu zijn de belangrijkste motieven. Veganisme is een voedingswijze waarbij uitsluitend plantaardig voedsel wordt gebruikt, dus geen eieren, melk, melkproducten, boter of honing. Veganisten zijn consequent en gebruiken geen leer, zijden, bont of van dieren afgeleide producten. Er wordt vaak kritiek uitgeoefend op de eenzijdigheid van dit voedingssysteem. De grote fout is dat voedingsdeskundigen nog steeds de vergelijking maken met de klassieke vleesvoeding. De vleesvoeding wordt nog te veel als referentie gebruikt en dat is een achterhaald uitgangspunt. Ons verteringsstelsel is afgestemd op plantaardig voedsel, waardoor de vertering optimaal verloopt en de nutriënten maximaal worden opgenomen. Bij ieder voedingssysteem maakt men fouten, meestal door gebrek aan inzicht in de voedingsleer en voedingsfysiologie. Er zijn veganisten die geen voedingsregels accepteren en de neiging hebben om de dierenrechten en het milieu voorop te stellen terwijl de voordelen voor het dier en het milieu moeten gezien worden als een gevolg van een ethisch verantwoorde en gezonde voedingswijze.
Veganistisch denken
Veel vegetariërs en veganisten hebben nog steeds de neiging om de vleesvoeding te imiteren. Vandaar het gebruik van vlees- en melkvervangers zoals plantaardige hamburgers en diverse sojadrankjes en imitatievoedsel. Vaak gaat het om een verdrongen angst om niets te kort te komen. Nochtans heeft een doorgewinterde veganist geen behoefte aan voedsel dat aan vlees doet denken. We moeten streven naar een eigenheid binnen het voedingssysteem. Gelukkig mag men de benamingen sojamelk, sojayoghurt of sojakaas niet meer gebruiken omdat het geen melk of melkproducten zijn en men deze ook niet kan vervangen zoals men te lang heeft gedacht. Men spreekt daarom tegenwoordig over sojadrank, amandeldrank, haverdrank enz. Kokosmelk mag wel omdat plantensap in de plantkunde ‘melk’ wordt genoemd zoals de melk uit de stengel van de paardenbloem. Sojaproducten zijn erg omstreden omdat de meeste soja genetisch gemanipuleerd is en omdat de industriële verwerking sterk is doorgevoerd en zorgt voor imitatievoedsel.
Kaitlyn Misheff
Kaitlyn Misheff uit de VS is een bekende kokkin die een gezond veganisme propageert en onlangs in België workshops heeft geleid. Zij is duidelijk: ‘Ik wil aantonen dat louter plantaardig voedsel net zo lekker kan zijn, dat je geen honger moet lijden en dat vleesvervangers niet nodig zijn.’ Zij geeft verder nog een aantal aanbevelingen. In plaats van melk gebruikt ze amandeldrank of rijstdrank. In principe kan men van ieder zaad of noot een drankje maken. Het basisingrediënt wordt fijn gemalen en in water opgelost. Eiwit, vet en de micronutriënten worden vrijgegeven en zo ontstaat er een eiwitrijk drankje. Dergelijke drankjes zijn niet met melk vergelijkbaar. Melk is eiwit- en vetarm, bevat lactose en heeft andere eigenschappen. Men heeft de neiging dergelijke drankjes met suiker te zoeten, maar dat is niet gezond en bemoeilijkt de vertering. Industriesuiker en zoetstoffen zijn ongezond. Eiwit en vet in combinatie met suiker is bovendien een slechte voedselcombinatie en verstoort de vertering.
Kaitlyn Misheff beveelt verder notenpasta aan. Bij groentesalade kan dat, maar niet op brood omdat notenpasta (E en V) niet combineerbaar is met brood (zetmeel). Verder beveelt zij veganaise aan in plaats van mayonaise, dit is een vinaigrette (olie met azijn en eventueel keukenkruiden). Boter wordt door olie vervangen. In cake en taarten vervangt zij eieren door chiazaad of lijnzaad en edelgist moet de kaassmaak evenaren. Dat roept wel wat vragen op. Het is beter dat veganisten naar een eigenheid in hun voedingspatroon streven en niet de vlees- of melkvoeding wensen te evenaren.
Voedingsregels
Veganistisch voedsel is gezond op voorwaarde dat voedingsregels worden gerespecteerd. Een goed zuur-base evenwicht is belangrijk voor de vertering en de stofwisseling en om verzuring tegen te gaan. Goede voedselcombinaties voorkomen verteringsproblemen en zorgen ervoor dat de vertering efficiënt verloopt. Een deel van het voedsel zal men rauw gebruiken zoals rijp fruit, groenten, noten, zaden en pitten. Aan groentesalade kan men noten, zaden en pitten toevoegen om voldoende eiwit binnen te krijgen. Als men zich strikt aan de voedingsregels houdt, is veganistisch voedsel bijzonder gezond. In de voedingstherapie wordt een dergelijk voedingspatroon omwille van haar hoge kwaliteit vaak ingeschakeld bij moeilijk te behandelen ziekten.
Vitamine B12
Een probleem dat vaak voorkomt is de angst voor een te kort aan vitamine B12. Deze komt alleen voor in dierlijk voedsel zoals vlees, vis, eieren, melk en melkproducten. B12 is een belangrijke en onmisbare vitamine. Er is geen plantaardige variant zoals men ooit heeft gedacht. Een tekort leidt tot bloedarmoede, neurologische problemen zoals tintelingen in de vingers, geheugenverlies en spierzwakte. Toch is er weinig reden voor bezorgdheid. B12 wordt in een gezonde darm aangemaakt, we leggen een voorraad aan en een tekort komt zelden voor. Een tekort aan B12, zelfs bij vleeseters, is meestal een gevolg van een tekort of gebrek aan het eiwit intrinsic factor (maag) waardoor de B12 niet wordt opgenomen. Wie als veganist zich zorgen maakt, doet er goed aan om eerst een bloedanalyse te laten uitvoeren en mocht daarbij een tekort worden vastgesteld is een grondige darmsanering een efficiënte methode.
Dierenrechten en het milieu
Veganistisch voedsel sluit ieder dierenleed consequent uit en heeft een gunstige invloed op het milieu, vooral als men de voorkeur geeft aan voedingsmiddelen en het gebruik van voedingsproducten beperkt.
De bekende kunstenaar Koen Van Mechelen schreef onlangs nog:
‘De fossiele brandstofindustrie en voedingsindustrie vernietigen onze biodiversiteit, vertrappen de natuur en vergiftigen de planeet.’ Veganisten tonen aan dat een andere voeding en levenswijze haalbaar is.