Burn-out staat in het brandpunt van de belangstelling omdat onderzoek aantoont dat de helft van de personeelsleden een risico loopt op een burn-out. Burn-out betekent opgebrand zijn, einde van zijn kracht, zich helemaal leeg voelen. Werken is een loodzware opgave geworden. Het is een aandoening die gerelateerd is aan het beroep. Een te grote werkdruk, een te grote verantwoordelijkheid en een voortduren-de druk worden in verband gebracht met het ontstaan van deze aandoening. Toch ligt hier niet de oorzaak, het zijn uitlokkende factoren. De Amerikaanse psychiater Dr. Herbert J. Freudenberger heeft deze stoornis voor het eerst beschreven in 1974. Hij stelde vast dat toegewijde en geëngageerde medewerkers van hulporganisaties en verzorgende beroepen uitgeput, prikkelbaar en kwetsbaar werden. Zij konden hun werk, waarvoor ze zich jarenlang enthousiast hadden ingezet, niet meer aan. Ze toonden tegelijkertijd een negatieve instelling tegenover de mensen die ze met zoveel liefde en toewijding gedurende vele jaren hadden geholpen. Burn-out heeft zich verspreidt onder alle beroepen en komt vooral voor bij de meest loyale medewerkers en de hardste werkers.
Burn-out is een welomschreven psychische stoornis die niet verward mag worden met depressie dat een stemmingsstoornis is, maar ook niet met stress, chronisch vermoeidheidsyndroom (CVS) of andere psychische aandoeningen. Vaak zijn er dezelfde symptomen aanwezig, maar het ziektebeeld, de oorzaak en de gevolgen liggen heel anders. Burn-out wordt omschreven als een energiestoornis, een aanpassingsstoornis of een denkneurose (DSM-IV). Onderzoekers hebben het moeilijk om juiste diagnosemodellen te ontwikkelen omdat negatieve emoties en gedrag niet altijd exact afgelijnd kunnen worden. Vanuit onze jarenlange ervaring met persoonlijkheidsanalyse is het niet zo moeilijk om vrij exact te bepalen wie aan burn-out lijdt. Een werknemer geraakt opgebrand omdat hij ononderbroken zijn beroeps-taken met een te grote gedrevenheid en enthousiasme heeft uitgevoerd. Dergelijke mensen worden in de typologie als Vuurtype omschreven. Men kan niet opbranden als er geen vuur aanwezig is. Het uitgangspunt van burn-out is de persoonlijkheid en de vatbaarheid voor deze aandoening is daarvan afhankelijk. Laten we even de persoonlijkheidstypen vermelden die voor burn-out in aanmerking komen.
- Vuurtype: Dit type is zeer gedreven mensen, idealistisch ingesteld, een echte doorzetter die nooit opgeeft.
- Vuur-Aardetype: Dit type is gedreven, streeft naar perfectie, heeft een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en legt de lat voor zichzelf en anderen erg hoog.
- Vuur-Watertype: Dit type is begaan met het lot van de medemens, is erg behulpzaam, heeft een sterk inlevingsvermogen en is emotioneel ingesteld.
- Vuur-Luchttype: Dit type bruist van enthousiasme, is zeer creatief en ondernemend, weet nieuwe ideeën te ontwikkelen en is inventief ingesteld.
Vanuit de persoonlijkheidsanalyse van deze vier typen zien we hoe deze mensen ieder op hun manier vroeg of laat opbranden. De kern van het probleem is dat zij het vuur in combinatie met een van de vier andere elementen onvoldoende beheersen en/of beheren. Ze houden dit op langere termijn niet vol en branden helemaal op. Deze mensen moeten zichzelf leren kennen en leren omgaan met de factor tijd. Er wordt op te korte tijd te veel gepresteerd en dat geeft niet altijd het beste resultaat. Er is begrip voor de werkdruk die in het bedrijfsleven door de economische omstandig-heden systematisch wordt opgedreven. Het werkritme loopt niet meer parallel met het levensritme en veel werknemers (50%) kunnen dat niet langer aan. De gevolgen van burn-out worden stilaan dramatisch zowel voor de werknemer als de werkgever. De meest voorkomende symptomen zijn:
· Gebrek aan energie
· Zich helemaal leeg voelen
· Concentratieproblemen
· Verzwakking van het geheugen
· Verhoogde stressgevoeligheid
· Cynisme of afstand nemen van het werk
· Verlaagd zelfbeeld
· Verminderde cognitieve vaardigheid
· Emotionele heftigheid
· Twijfel aan eigen competentie
· Het gevoel gefaald te hebben
· Besluiteloosheid
· Hartkloppingen
· Verhoogde bloeddruk
· Slaapproblemen
· Allerlei fysieke ongemakken
Als burn-out niet tijdig wordt opgevolgd, verhoogt zich het risico op een psychose, hartfalen of zelfdoding. Vrouwen zijn er meer gevoelig voor dan mannen. Burn-out mag niet onderschat en zeker niet verwaarloosd worden. Het herstel verloopt traag en men rekent op 189 dagen, dat zijn zware kosten voor het bedrijf. Vooral het aankweken van een nieuwe denk- en levenswijze is doorslaggevend, samen met een vernieuwde mentaliteit. De cliënt moet zijn energie leren doseren, m.a.w. men moet leren remmen en niet blijvend op het gaspedaal duwen. Bij burn-out zal men op zoek gaan naar professionele hulp (www.natuurgeneeskundigen.be).