In de vorige eeuw was het economisch doel onafscheidelijk verbonden met winst. Een bedrijf moest zoveel mogelijk geld opbrengen door steeds meer te produceren. Om de afzetmarkt te vergroten, werden kunstmatig behoeften gecreëerd wat verspilling in de hand werkte. De gevolgen van deze kortzichtigheid zijn enorm. Het milieu, de oceanen en onze dampkring zijn zwaar vervuild. De sterfte van plant en dier is zo groot, dat bepaalde soorten met uitsterven bedreigd zijn. De invloed van het vervuilde milieu, de gevolgen van de chemische landbouw en het massaal gebruik van voedingsproducten werden te lang onderschat. De mens is totaal vergiftigd en is vatbaar voor steeds meer levensbedreigende ziekten. De geestelijke gezondheid is dramatisch achteruitgegaan, psychische en emotionele klachten stapelen zich op, de mens kan de stress niet langer meer aan. De mens is op de vlucht, probeert aan zijn problemen te ontsnappen door het slikken van medicijnen, het overdadig gebruik van genotsmiddelen, energiedrankjes, alcohol en drugs. Waarden en normen zijn totaal vervaagd, terwijl agressie, geweld en terrorisme de samenleving bedreigen.
Burgerinitiatieven
Uit pure noodzaak is men plots gaan luisteren naar de boodschap van vele pioniers die al in de jaren zestig en zeventig van de voorbije eeuw aan de alarmbel hebben getrokken. We denken hier aan de eerste milieuverenigingen, de voorvechters van de beweging voor dierenrechten, de voorlopers van de biologische land- en tuinbouw, de vegetariërs, de beoefenaars van de natuurgeneeskunde, zij die het gebruik van de kruiden hergewaardeerd hebben en nog vele anderen die zich ingezet hebben voor een betere en eerlijke samenleving. Ze hebben ideeën en concrete voorstellen uitgewerkt die toen nog op hoongelach werden onthaald of als utopie werden beschouwd. Deze pioniers werden laagdunkend omschreven als de ‘geitenwollensokken generatie’. Burgerinitiatieven zijn nochtans van bijzonder groot belang en vertrekken vanuit een basisdemocratie. Aan de top van de reguliere samenleving had men alleen oog voor belangengroepen, men heeft alles laten verrotten en het spel van de verkwisting en vervuiling meegespeeld. De afschuwelijke twintigste eeuw is het resultaat van een samensmelting van politieke, wetenschappelijke en economische kortzichtigheid. Het klinkt misschien op het eerste gezicht vreemd dat de koppeling van het sociale aan het economische een vernietigende oorzaak is geweest. Hierdoor heeft heel de bevolking meegedaan en geprofiteerd van de economische waanzin. Het sociaal aspect is in een samenleving van een uitzonderlijke waarde, maar mag niet aan verkwisting en vervuiling gekoppeld worden.
Economische crisis
Het nieuwe millennium draagt een zware erfenis met zich mee. De bankencrisis en de economische crisis hebben de wereld wakker geschud. In nauwelijks tien jaar tijd is men anders over economie en ecologie gaan denken. Op het ecologisch forum in Parijs (2014) hebben 195 landen de intentie uitgesproken andere wegen te bewandelen. Deze nieuwe ontwikkeling is niet meer tegen te houden, ook al proberen belangengroepen alles op lange termijn te schuiven. De auto-industrie toont nog weinig belangstelling voor de elektrische auto’s. Tesla heeft nu een betaalbare elektrische auto voorgesteld met een rijafstand van 345 km en met behoud van alle modern rijcomfort. Er zijn al 180.000 auto’s besteld. Een dergelijke initiatief dwingt andere autobouwers dezelfde weg in te slaan. We zien dat er op korte tijd zoveel in positieve zin aan het veranderen is. Het tijdperk van de fossiele energie is nog niet ten einde, maar men gaat er anders mee om. De steenrijke familie Rockerfeller heeft haar kapitaal uit de olie-industrie teruggetrokken om het in duurzame energie te investeren. De sneeuwbal begint langzaam te rollen en dat is hoopgevend.
Circulaire economie
De circulaire economie is een goed voorbeeld van nieuwe inzichten en toepassingen. De huidige economie steunt op het ontginnen van natuurlijke grondstoffen, daarmee maakt men onderdelen die tot producten worden herleid. Ze worden te koop aangeboden en de consument gebruikt het product zolang het aantrekkelijk is en beland dan op de vuilnisbelt. In de circulaire economie vertrekt men eveneens vanuit het ontginnen van grondstoffen waarmee onderdelen worden gemaakt die tot producten worden herleid, maar vanaf dit stadium vinden er grondige veranderingen plaats. Het product wordt bijvoorbeeld aangeboden als een vorm van dienstverlening, dus voor een tijdelijk gebruik of bij constant gebruik schakelt men onderhoud in zodat alles langer meegaat. Dus geen wegwerpproducten meer. Als een product niet meer functioneert kan het gerecycleerd worden. Op het einde van de rit, na jaren gebruik, wordt een smartphone niet meer weggegooid, maar worden de waardevolle mineralen, zeldzame metalen en het plastic via innovatietechnieken gerecycleerd en opnieuw ingezet om een nieuw product te maken. Bij deze economie horen businessmodellen die de nadruk niet op het verbruik, maar op het gebruik van het product leggen. Er zijn al heel wat bedrijven die nieuwe producten maken uit gerecycleerd materiaal. Het sorteren van huisvuil vergemakkelijkt recyclering.
Herbruikbare energie
Windmolens ontsieren het landschap en zorgen voor lawaaihinder, vandaar dat ze steeds meer op zee worden geplaatst waar trouwens constant wind aanwezig is. Het probleem is echter dat men de stroom niet kan opslaan. Bij zonnepanelen is men al een stuk verder. Er zijn al huizen waar de stroom in batterijen wordt opgeslagen zodat ze van het net worden gehaald. De droom om gratis over stroom te beschikken, komt steeds dichter bij. Verder is men op zoek hoe men aan de lelijke zonnepanelen een mooiere vorm kan geven. Er zijn nog andere mogelijkheden in ontwikkeling om zonlicht op te vangen en in elektriciteit om te zetten. Ledlampjes hebben weinig energie nodig en gaan ontzettend lang mee. Huishoudelijke toestellen worden steeds zuiniger in verbruik. Huizen worden steeds beter geïsoleerd waardoor de verwarmingskosten sterk naar beneden gaan en het milieu minder vervuild wordt. Onlangs werd een nieuw isolatiemateriaal voorgesteld dat opgebouwd is uit cellen waarin zich een stof bevindt. In de winter wordt deze stof hard waardoor de koude temperatuur belet wordt om de woning binnen te dringen. In de zomer wordt deze stof vloeibaar waardoor de koelte in het huis behouden blijft. Er zijn energieneutrale huizen die zonder of met een beperkte verwarming toekomen, maar er zijn ook energieactieve huizen. In deze huizen wordt de opgewekte stroom niet alleen gebruikt voor de verwarming, maar tevens voor warm water, het opladen van de elektrische fiets of auto en andere activiteiten. Radiatoren worden steeds kleiner terwijl er minder in aantal worden geplaatst omdat ze efficiënter geconstrueerd zijn en de verwarmingsketels krachtiger, maar zuiniger werken. In de nieuwe economie dient de techniek om problemen op te lossen. In de oude economie veroorzaakte de techniek voor onoverzichtelijke problemen.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van nieuwe hoopvolle ontwikkelingen die vanuit een andere filosofie tot stand zijn gekomen. Binnen tien jaar leven we in een totaal andere wereld. Uit onderzoek blijkt dat deze nieuwe ontwikkelingen bijkomende jobs creëren. Een schoon milieu, andere leef- en werkomstandigheden hebben een gunstige invloed op de gezondheid. Onze samenleving krijgt geleidelijk aan weer menselijke verhoudingen en dat is de basis van een sociaal beleid. Door steeds meer te kiezen voor voedingsmiddelen in plaats van voedingsproducten, door meer aandacht te besteden aan biologische kwaliteit en vooral door minder dierlijk voedsel te gebruiken, wordt ons voedsel steeds gezonder en het milieu steeds schoner.
Uitkijken naar het volgend artikel!
‘Vier misverstanden remmen gezondheidsadviezen af’ is de titel van het volgend artikel. Het is vooral een gebrek aan inzicht waardoor de consument zo gemakkelijk gemanipuleerd wordt. We ruimen vier veelkomende misverstanden op.